Актуально о пенсии и ЕНПФ

Все что вы хотели узнать и спросить о ваших пенсионных делах - 68



«Руднет» продолжает знакомить рудничан с последними данными АО «Единый накопительный пенсионный фонд», которые мы начали публиковать с мая 2016 года и продолжаем в текущем году. Сегодня вы можете ознакомиться (на двух языках) с новой информацией специалистов ЕНПФ.



5 сұрақ

1. Зейнетақы жүйесінің деңгейлері туралы әңгімелеп берсеңіз, базалық және ортақ зейнетақы дегеніміз не? Олардың бір-бірінен айырмашылығы қандай?

Бүгінде Қазақстан Республикасының зейнетақы жүйесі үш деңгейден тұрады. Олар:
1) мемлекеттік бюджеттен төленетін базалық және жасына (еңбек өтіліне) байланысты ортақ зейнетақы;
2) Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарына негізделген міндетті жинақтаушы зейнетақы жүйесі;
3) ерікті зейнетақы жарналарына негізделген жинақтаушы жүйе.

Алғашқы деңгей бойынша ортақ зейнетақы - ұрпақтар ынтымақтастығына негізделген жүйе. Келешекте ол біртіндеп азайып, 2040 жылдары мүлдем тоқтатылады. Өйткені, ортақ зейнетақыны алу үшін 1998 жылдың 1 қаңтарына дейінгі еңбек өтілі кемінде 6 ай болуы керек.

Базалық зейнетақы да ортақ зейнетақы секілді мемлекеттік бюджет есебінен төленеді. Бүгінде базалық зейнетақы барлық зейнеткерге бірдей мөлшерде төленеді. Алайда 2018 жылдың 1 шілдесінен бастап базалық зейнетақыны есептеу тәртібі өзгереді. Бұл ретте оны тағайындауда 1998 жылғы 1 қаңтарға дейінгі еңбек өтілі және зейнетақы жарналарын төлеумен расталатын, 1998 жылдың 1 қаңтарынан кейінгі еңбек өтілі ескерілетін болады.

Екінші деңгей бойынша міндетті зейнетақы жарналары 1998 жылдың 1 қаңтарынан бастап енгізілді. Оның көлемі жұмыскердің айлық табысының 10 пайызын құрайды. Бұл жарналарды зейнетақы Қорына жұмыс берушілер аударады. Ал міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары 2014 жылдың 1 қаңтарынан бастап енгізілген. Оның көлемі жұмыскердің айлық табысының 5 пайызын құрайды. Осы жарналардың есебінен қалыптасқан жинақтар салымшының меншігі болып табылады және мұраға қалдырылады.

2020 жылдан бастап жарналардың жаңа түрі - жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын енгізу жоспарланған. Бұл жарналардың көлемі жұмыскердің айлық табысының 5 пайызын құрайды.
Үшінші деңгей бойынша ерікті зейнетақы жарналарының мөлшері және төлеу тәртібі салымшы мен Қордың өзара келісімі бойынша белгіленеді. Бұл жарналар арқылы салымшы өз жинақтарын елеулі түрде көбейте алады. Осылайша Қазақстанда бірегей зейнетақы жүйесі қалыптасқан. Бұл ретте болашақ зейнеткерлерді зейнетақымен қамсыздандыру жауапкершілігі мемлекет, жұмыс беруші және салымшы арасында оңтайлы үлестірілген.

2. Менің туған жылым - 1988 жыл. Мен ортақ зейнетақыға үміт арта аламын ба?

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңның 11 бабына сәйкес 1998 жылдың 1 қаңтарына дейін кемінде алты ай еңбек өтілі бар азаматтардың ортақ зейнетақы алуға құқығы бар. 1998 жылы Сіз 10 жаста болғансыз. Сәйкесінше еңбек өтіліңіз болмағандықтан ортақ зейнетақы ала алмайсыз. Оның орнына базалық және жинақтаушы зейнетақы алатын боласыз. Биыл базалық зейнетақының мөлшері - 25 274 теңге. Бұл ең төменгі күнкөріс деңгейінің 54 пайызына тең. Бүгінде базалық зейнетақы барлық зейнеткерлерге еңбек өтілінің бар-жоғына қарамастан бірдей мөлшерде төленеді. Алайда биылғы жылдың 1 шілдесінен бастап базалық зейнетақыны есептеудің жаңа әдістемесі қолданылады. Бұл ретте базалық зейнетақыны тағайындауда 1998 жылдың 1 қаңтарына дейінгі еңбек өтілі және зейнетақы жарналарын төлеумен расталатын, 1998 жылдан кейінгі еңбек өтілі ескеріледі. Соған сәйкес зейнеткердің 1998 жылдың 1 қаңтарына дейінгі еңбек өтілі мен жинақтаушы зейнетақы жүйесіне қатысу өтілі 10 жыл және одан төмен болған жағдайда, базалық зейнетақы ең төменгі күнкөріс деңгейінің 54 пайызын құрайтын болады. 10 жылдан асқан әрбір жыл үшін оның көлемі ең төмен күнкөріс деңгейінің 2 пайызына ұлғайып отырады. Ал 33 жыл және одан жоғары болғанда базалық зейнетақының мөлшері ең төменгі күнкөріс деңгейінің 100 пайызына тең болады (биыл оның көлемі - 28 284 теңге) және одан асырылмайды.

2040 жылдары зейнеткерлікке шығатын азаматтар ортақ зейнетақы ала алмайды. Өйткені, оларда 1998 жылдың 1 қаңтарына дейін еңбек өтілі болмайды. Сондықтан қазіргі жастар үшін Қорға міндетті зейнетақы жарналарын тұрақты аударып тұру өте маңызды.

Бұл үшін ресми түрде жұмысқа орналасып, еңбек қатынасын заңдастыру қажет. Сөйтіп, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын уақтылы және толық көлемде аударып отыруын қадағалап отырған жөн. Қордағы зейнетақы жинақтарының қомақты болуы жарналардың көлеміне және жиілігіне тікелей байланысты. Ал жалақысын бейресми түрде «конвертпен» алатындардың болашақта алатын зейнетақысының мөлшері тым аз болуы мүмкін. Өйткені, Қорға бірде-бір жарна аудармай зейнеткерлікке шығатын азаматтар тек базалық зейнетақыға ғана үміт арта алады. Сондықтан болашақта лайықты зейнетақы алу үшін осы бастан қамданып, зейнетақы Қорына міндетті зейнетақы жарналарын тұрақты аударып тұрған абзал.

3. Ерікті зейнетақы жарналары туралы естідім. Оларды кім төлей алады? Бұл үшін қандай құжаттар керек?

Салымшылар мен алушылар Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналарынан басқа ерікті зейнетақы жарналарын да аудара алады. Ерiктi зейнетақы жарналары - Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына салымшылардың өз бастамасы бойынша салатын ақшасы. Жеке тұлға бұл жарналарды өз табысы есебінен төлейді және өз атына немесе үшінші бір тұлғаның атына аудара алады. Бұл ретте заңды тұлғалар да жеке тұлғалардың, яғни өз жұмыскерлерінің атына ерікті зейнетақы жарналарын аударуға құқылы. Мұны көп жағдайда өздерінің қол астындағы мамандарын еңбекке ынталандыру мақсатында жасайды.
Ерікті зейнетақы жарналарының мөлшерлемесі, оларды төлеу, сондай-ақ, зейнетақы төлемдерін жасау тәртібі шарт тараптарының өзара келісімі бойынша белгіленеді. Ерiктi зейнетақы жарналары есебiнен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт БЖЗҚ мен салымшы арасында жазбаша түрде жасалады және қол қойылған күннен бастап күшіне енеді. Шарт жасасу Қорға салымшы (алушы) жеке өзі келгенде жүзеге асырылады. Егер шарт үшінші тұлғаның пайдасына жасалатын болса алушы да Қорға келуі тиіс. Бұл ретте салымшының (алушының) заңды өкілі немесе оның орнына нотариат куәландырған сенімхат негізінде сенім білдірілген тұлға өтініш бере алады. Өз пайдасына ерiктi зейнетақы жарналарын аудару үшін салымшы (алушы) жеке басын куәландыратын құжат (түпнұсқа) тапсырса, үшінші адамның пайдасына шарт жасау үшін алушы да екеуі жеке басты куәландыратын құжат (түпнұсқа және көшірме) тапсырады. Заңды тұлғалар үшінші адамның пайдасына шарт жасасу үшін тиісті құжаттар топтамасын ұсынады. Кәмелетке толмаған тұлғалар да ерiктi зейнетақы жарналары есебiнен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт жасаса алады. Бұл ретте шарта кәмелетке толмаған тұлғаның атынан оның заңды өкілі қол қояды.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында зейнетақы жинақтары бар:
1) елу жасқа толған;
2) мүгедек болып табылатын;
3) Қазақстан Республикасының шегінен тысқары жерлерге тұрақты тұруға кететiн немесе кеткен және кету ниетiн немесе дерегін растайтын құжаттарды ұсынған шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың ерiктi зейнетақы жарналары есебiнен төленетін зейнетақы төлемдерiне құқығы туындайды.

Ерiктi зейнетақы жарналары есебiнен Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында зейнетақы жинақтары бар адам қайтыс болған жағдайда, олар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен мұраға қалдырылады.

4. Жұмыс беруші қандай жағдайда міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеуге міндетті?

Міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары 2014 жылдың 1 қаңтарынан бастап енгізілген. «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңға сәйкес Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына төленуге жататын міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары жұмыскердің ай сайынғы табысының 5 пайызы мөлшерінде белгіленеді. Бұл жарналарды жұмыс берушілер еңбек жағдайлары зиянды деп саналатын жұмыстармен айналысатын жұмыскерлерінің пайдасына өз қаражаты есебінен төлейді.

Еңбек жағдайлары зиянды кәсіптер Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 31 желтоқсандағы № 1562 қаулысымен бекітілген Тізбеде көрсетілген. Егер, еңбек өнімділігі жақсарып, денсаулыққа зиянды жағдайлар жойылатын болса және ол өндірістік нысандарды аттестаттау нәтижесімен расталса, жұмыс берушілер міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеуден босатылады.

Жұмыскер жалақы алғанына қарамастан жұмыс беруші уақтылы ұстап қалмаған (есепке жазбаған) және (немесе) аудармаған міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының сомаларын мемлекеттік кіріс органдары өндіріп алады немесе агент оларды уәкілетті орган белгілеген қайта қаржыландырудың 1,25 еселенген ресми мөлшерлемесі мөлшерінде мерзімі өткен әрбір күн үшін (Мемлекеттік корпорацияға төлеу күнін қоса алғанда) есепке жазылған өсімпұлмен бірге жұмыскерлердің пайдасына аударуға тиіс.

Мiндеттi кәсіптік зейнетақы жарналарының толық және уақтылы төленуін бақылауды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік кіріс органдары жүзеге асырады.

5. Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары туралы толығырақ әңгімелеп берсеңіз. Бұл жарналар қашан енгізіледі?

2020 жылдан бастап елімізде жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын енгізу жоспарланып отыр. Соған сәйкес, барлық отандық жұмыс берушілер еңбек жағдайларына қарамастан өз қаражаты есебінен жұмыскерлерінің пайдасына олардың айлық жалақысының 5 пайызын зейнетақы Қорына аударып отырады.

Ал Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында жұмыс берушінің ұсынған тізімі бойынша әрбір жұмыскердің атына шартты зейнетақы шоты ашылады. Ондағы жинақтар жұмыскердің меншігі болып табылмайды және мұраға қалдырылмайды. Шартты зейнетақы шотындағы жинақтар оған өмір бойына ай сайын төленіп отырады. Бұл төлемдер шартты-жинақтаушы жүйедегі жинақталған қаржыны салымшылар арасында қайта бөлу, үлестіру арқылы жүзеге асырылады.

Заң бойынша шартты зейнетақы шоттарындағы жинақтар зейнеткерлікке шыққан жандарға, сондай-ақ, мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленген бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдарға төленеді. Бірақ бұл үшін жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары олардың шартты зейнетақы шотына кемінде 60 ай (5 жыл) тұрақты түрде аударылған болуы керек. Сәйкесінше алғашқы төлемдер 2025 жылдан бастап жүзеге асырыла бастайды.



5 ВОПРОСОВ

1. Расскажите, пожалуйста, об уровнях пенсионной системы, что такое базовая и солидарная пенсия, чем они отличаются друг от друга?

В стране действует трехуровневая пенсионная система. К первому уровню относятся солидарная и базовая части пенсии. Государство выплачивает солидарную пенсию тем, кто имеет трудовой стаж до 1998 года. Базовая пенсия также выплачивается из бюджета и ее пока получают все пенсионеры в одинаковом объеме - порядка 50% от прожиточного минимума. Однако с 1 июля 2018 года меняется порядок назначения базовой пенсии, ее размер будет зависеть от трудового стажа и стажа участия в накопительной пенсионной системе. Также государство обеспечивает гарантию сохранности пенсионных накоплений за счет обязательных пенсионных взносов и обязательных профессиональных взносов в ЕНПФ.

Второй уровень – это накопительная пенсионная система, работающая с 1998 года. Она состоит из 10%-ных обязательных пенсионных взносов от доходов работника, которые накапливаются на индивидуальном счете, 5%-ных обязательных профессиональных пенсионных взносов за счет средств работодателя в пользу работников, занятых на опасных производствах, которые введены с января 2014 года. Эти накопления – собственность вкладчика и могут передаваться по наследству.

В скором времени (с 2020 года) в накопительный уровень добавятся 5%-ные обязательные пенсионные взносы работодателя, которые будут уплачиваться за всех работников, независимо от условий труда. Этот компонент будет называться условно-накопительным, поскольку не будет являться собственностью вкладчика и, соответсвенно, наследоваться.

Третий уровень – это добровольные пенсионные взносы, осуществляя которые вкладчик может существенно увеличить пенсионный капитал.

Таким образом сегодня мы имеем своеобразную, можно сказать, уникальную дифференцированную пенсионную систему, основанную на оптимальном разделении ответственности за пенсионное обеспечение между государством, работодателем и самим работником.

2. Я родился в 1988 году. Могу ли я рассчитывать на солидарную часть пенсии?

Согласно статье 11 Закона «О пенсионном обеспечении в Республике Казахстан», право на солидарную часть пенсии имеют граждане при наличии у них трудового стажа не менее шести месяцев по состоянию на 1 января 1998 года. Поскольку Вам было всего 10 лет и у Вас этого стажа нет, Вы не сможете рассчитывать на солидарную часть пенсии. Вы будете получать базовую и накопительную пенсию. Если сейчас размер базовой пенсии у всех единый, не зависит от трудового стажа и составляет 54% от прожиточного минимума, то с 1 июля 2018 года повышение пенсии будет происходить за счет добавления процентов к базовой пенсии. 54% от прожиточного минимума будут получать те, чей трудовой стаж составляет менее 10 лет. За каждый год свыше 10 лет стажа будет добавляться по 2%. Если же стаж 33 года и более, размер базовой пенсии будет равен прожиточному минимуму (28 284 тенге в 2018 г.)

В 2040-х годах на заслуженный отдых начнут выходить казахстанцы, которые, как Вы, не имеют трудового стажа и, соответственно, уже не будут получать пенсионные выплаты по солидарной системе. Поэтому для людей Вашего поколения и всех последующих поколений особую важность приобретает участие в накопительной пенсионной системе. Необходимо четко понимать, что для того, чтобы накопить достаточную сумму пенсионных накоплений, необходимо официально работать, следить, делает ли работодатель отчисления на ваш пенсионный счет. Те, кто работает, не оформив свои взаимоотношения с работодателем, получают деньги в «конвертах», ставят под угрозу свое будущее. Во-первых, когда заключается трудовой контракт - это гарантия стабильной заработной платы, соблюдение условий труда, уплата пенсионных и социальных отчислений. Во-вторых, подтверждение трудового стажа и подтверждение квалификации работников. В случае, если отчисления не производятся, то у этого человека, когда настанет пенсионный возраст, просто не окажется пенсионных накоплений и он останется ни с чем. Ведь сумма пенсионных накоплений зависит не только от суммы вкладов, но и от их частоты и регулярности. Таким образом будет реализован справедливый принцип: сколько заработал и накопил в течение всей трудовой жизни, столько и будешь получать на пенсии.

3. Слышал про добровольные пенсионные взносы. Можете рассказать подробней, кто может их осуществлять? Какие для этого нужны документы?

Помимо обязательных пенсионных взносов вкладчик (получатель) имеет право перечислять в ЕНПФ добровольные пенсионные взносы (ДПВ). ДПВ – это деньги, которые вкладчик вносит по своей инициативе в ЕНПФ в пользу получателя пенсионных выплат. Физическими лицами взносы могут осуществляться как в свою пользу, так и в пользу третьих лиц, а юридическими лицами в пользу третьих лиц, т.е. агентами в пользу своих работников. Ставка ДПВ, порядок уплаты и последующей выплаты пенсионных накоплений, сформированных за счет ДПВ, устанавливаются по соглашению сторон договора о пенсионном обеспечении за счет ДПВ (далее – Договор).

Договор заключается между ЕНПФ и вкладчиком и (или) получателем в письменной форме и вступает в силу со дня его подписания. Заключение Договора осуществляется при личном обращении в ЕНПФ вкладчика (получателя), вкладчика и получателя (при заключении договора о пенсионном обеспечении в пользу третьего лица), или законного представителя, или доверенного лица на основании нотариально удостоверенной доверенности.

Для заключения договора о пенсионном обеспечении за счет ДПВ в свою пользу вкладчику необходимо представить документ, удостоверяющий личность (копию и оригинал для обозрения).

Для заключения договора в пользу третьего лица вкладчик, являющийся физическим лицом, и получатель представляют документы, удостоверяющие личность обоих (копия и оригинал для обозрения). Для заключения договора в пользу третьего лица вкладчик, являющийся юридическим лицом, представляет пакет документов.

Договор о пенсионном обеспечении за счет ДПВ также могут заключать несовершеннолетние граждане. В этом случае законный представитель, действующий от имени несовершеннолетнего лица, подписывает договор.

Право на выплаты пенсионных накоплений за счет ДПВ:
согласно пункту 1 статьи 33 Закона право на пенсионные выплаты из единого накопительного пенсионного фонда за счет добровольных пенсионных взносов возникает у следующих лиц, имеющих пенсионные накопления в едином накопительном пенсионном фонде:

1) достигших пятидесятилетнего возраста;
2) являющихся инвалидами;
3) выезжающих или выехавших на постоянное место жительства за пределы Республики Казахстан иностранцев и лиц без гражданства, представивших документы, определенные законодательством Республики Казахстан, подтверждающие намерение или факт выезда.

А также согласно пункту 2 вышеупомянутой статьи в случае смерти лица, имеющего пенсионные накопления в едином накопительном пенсионном фонде за счет добровольных пенсионных взносов, они наследуются в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

4. В каких случаях работодатель должен платить обязательные профессиональные взносы работникам?

В соответствии с Законом «О пенсионном обеспечении в Республике Казахстан» обязательные профессиональные пенсионные взносы (ОППВ) устанавливаются в размере 5% от ежемесячного дохода работника. Начисления ОППВ осуществляются работодателями за счет собственных средств в пользу сотрудников, занятых на работах с вредными (особо вредными) условиями труда, профессии которых предусмотрены перечнем производств, работ, профессий работников, утвержденным постановлением Правительства РК от 31 декабря 2013 года № 1562. В случае исключения из перечня вредных (особо вредных) условий труда, подтвержденных результатами аттестации производственных объектов, уплата обязательных профессиональных пенсионных взносов работодателями не осуществляется.

Своевременно не перечисленные работодателем суммы ОППВ при условии фактической выплаты заработной платы взыскиваются органами государственных доходов или подлежат перечислению работодателем в пользу работников с начисленной пеней в размере 1,25-кратной официальной ставки рефинансирования, установленной уполномоченным органом, на каждый день просрочки (включая день оплаты в Государственную корпорацию). Контроль за полным и своевременным осуществлением уплаты ОППВ осуществляется органами государственных доходов в соответствии с законодательством Республики Казахстан. Таким образом, работодатель должен начислять ОППВ за работников и перечислять в ЕНПФ, с момента внесения изменения в пенсионное законодательство, т.е. с 1 января 2014 года. При этом обращаем внимание, что перечисленные ОППВ в пользу работника могут быть зачислены на его индивидуальный пенсионный счет в ЕНПФ при условии, что работником заключен договор открытия ИПС за счет ОППВ.

5. Расскажите подробней об обязательных пенсионных взносах работодателя, когда они будут введены и в чем их особенность?

С 1 января 2020 года вносятся изменения в действующую накопительную пенсионную систему – вводится условно-накопительный компонент или обязательные пенсионные взносы работодателя (ОПВР).

Для этого в ЕНПФ будут открыты условные пенсионные счета на каждого работника, на которые работодатель за счет собственных средств будет перечислять ОПВР в размере 5 % от ежемесячного дохода работника. Главным преимуществом новых ОПВР является то, что пенсионер, за которого работодатель осуществлял эти взносы, будет получать пенсию из этого компонента пожизненно, даже если средства на его условном пенсионном счете будут исчерпаны (при условии перечисления ОПВР в совокупности не менее 60 календарных месяцев). Другими словами, взносы в условно-накопительную систему будут вноситься с 2020 года, но первые выплаты будут осуществляться с 2025 года при условии регулярности взносов.

Важно отметить, что эти выплаты будут осуществляться пожизненно, вне зависимости от того, сколько лет человек после выхода на пенсию проживет – 10 лет или 40. Пенсии за счет обязательных пенсионных взносов работодателя (ОПВР) будут ежегодно индексироваться в зависимости от финансовых показателей системы и результатов инвестиционной деятельности ЕНПФ.




���������� dle �������������� ������� ������ ��� ���