Актуально о пенсии и ЕНПФ

Все что вы хотели узнать и спросить о ваших пенсионных делах - 46



«Руднет» продолжает знакомить рудничан с последними данными АО «Единый накопительный пенсионный фонд», которые мы начали публиковать с мая 2016 года и продолжаем в текущем году. Сегодня вы можете ознакомиться (на двух языках) с новой информацией специалистов ЕНПФ.



Жұмыс берушінің жауапкершілігі

Еңбек жолын жаңадан бастап келе жатқан жас мамандардың көпшілігі зейнетақыға қатысты мәселеге бас қатырып жатпайтыны рас. Бұл туралы сұрай қалсаң: «Қайдағы зейнетақы, не айтып тұрсыз?», - дейтіні сөзсіз. Өйткені олар үшін бүкіл өмір алда ғой!
Бірақ, өмір заңы бар емес пе, аға ұрпақ секілді біз де өсеміз, есейеміз және қартаямыз.
Иә, мойын бұрып қарағанша, қамшының сабындай өмірде зейнеткерлік жасқа жетіп қалғаныңды білмей де қаласың...

Бәрін айт та бірін айт, қазіргі таңда азаматтар болашақ зейнетақысы туралы жас кезінен бастап ойлануы керек. Бұл заман талабы.

Дегенмен бұл туралы қоғамда әр түрлі пікірлер бар. Біреулер: «Мені үкімет асырайды, далада қалдырмайды», - деп ойласа, басқалар: «Дүниені балаларыңа жина, солардың біліміне жұмса. Сонда олар жақсы білім алады, жақсы қызметке тұрады. Сөйтіп ата-анасын да асырай алады», - дейді.

Ал енді біреулер тек өзіне ғана сенеді, жалақыларын конвертсіз, ашық түрде алады. Міндетті зейнетақы жарналарын тұрақты түрде төлейді. Тіпті ерікті зейнетақы жарналарын да төлеуді ойластырады.

Қазіргі таңда зейнетақы жүйесінің құрылымы үш мүдделі тарапты – мемлекетті, жұмыс берушіні және жұмыскерді біріктіреді.

Мемлекет зейнетақы жүйесін реформалап, оған жинақтаушы құрамдауышты қоса отырып, азаматтарды жинақтаушы зейнетақы жүйесіне қатысуға шақырады.
Бұл жүйеде салымшы өзінің бүкіл еңбек жолында міндетті зейнетақы жарналары есебінен қанша қаржы жинаса, зейнеткерлік жасқа толғанда сонша қаржы алады. Бұл ретте оның жинағына зейнетақы жүйесіне қатысқан бүкіл кезеңі бойынша инвестициялық табыс есептеліп отырады. Егер зейнетақы жинағының жалпы сомасы инфляция деңгейінен төмен болатын болса айырма сомасы республикалық бюджеттен біржолғы төлем ретінде зейнеткерлік жасқа толған алушының банк шотына аударылады.

Бұл ретте қаржы жинақтауда салымшыға үлкен жауапкершілік жүктеледі. Егер ол ресми түрде жұмыс істеп, міндетті зейнетақы жарналарын тұрақты аударып тұратын болса, онда оның зейнетақы төлемдерінің мөлшері біріншіден:
1) оның зейнетақы жүйесіне қатысу ұзақтығына;
2) жүйеге енгізілген зейнетақы жарналарының саны мен сомасына; 3) жинақталған инвестициялық табысқа және
4) айлық табыстың өсу қарқынына тәуелді болады.
Мемлекет ешкімді ескерусіз қалдырмайды. Керісінше олардың қамын ойлайды. Яғни, республикалық бюджеттен базалық зейнетақы төлемдерін жүзеге асырады және инфляция деңгейін ескере отырып зейнетақы жинақтарының сақталуына кепілдік береді.
Сонымен қатар жұмыс берушіге де үлкен жауапкершілік жүктелген. Ол міндетті зейнетақы жарналарын дер кезінде және толық көлемде аударып отыруы тиіс. Ал 2020 жылдан бастап өз қаражаты есебінен жұмыскерінің пайдасына жалақысының 5 пайызын оның шартты зейнетақы шотына аударуға міндеттенеді.

«Қазақстан Республикасында зейнетақмен қамсыздандыру туралы» ҚР Заңына сәйкес жұмыс берушілер салымшының зейнетақы шотына міндетті зейнетақы жарналары және міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын аударады. Міндетті зейнетақы жарналары жұмыскердің айлық табысының 10 пайызын құрайды. Ал міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары жұмыскердің айлық табысының 5 пайызын құрайды және оларды жұмыс берушілер өз қаражаты есебінен зиянды жұмыстармен айналысатын жұмыскерлерінің пайдасына төлейді. Міндетті зейнетақы жарналарын (МЗЖ), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын (МКЗЖ) есептеу, ұстап қалу (есебіне жазу) және аудару тәртібі мен мерзімі жоғарыда аталған Заңмен реттеледі.

МЗЖ және МКЗЖ дер кезінде төлеу – жұмыс берушінің өз жұмыскерлері үшін әлеуметтік жауапкершілігі ғана емес, сонымен қатар заңнама талабы.

Жұмыс берушілер уақтылы ұстап қалмаған (есебіне жазбаған) және (немесе) аудармаған МЗЖ және МКЗЖ сомаларын мемлекеттік кіріс органдары өндіріп алады немесе оларды мерзімін өткізіп алған әрбір күнге (Мемлекеттік корпорацияға төлейтін күнді қоса алғанда) қайта қаржыландырудың ресми мөлшерлемесінің 2,5 еселенген мөлшерінде есебіне жазылған өсімпұлмен бірге жұмыскерлерінің пайдасына агенттер аударуға тиіс.
Сондықтан БЖЗҚ азаматтарға өздерінің зейнетақы жинақтарының жай-күйін және жұмыс беруші аударатын жарналардың дер кезінде, тұрақты және толыққанды аударылуын жеке зейнетақы шотынан алынатын үзінді-көшірме арқылы бақылап отыруға кеңес береді.
Үзінді-көшірмені алудың бірнеше тәсілі бар. Олар:
Қор кеңсесіне өзі келу, электрондық және дәстүрлі пошта байланысы, Қордың сайты немесе «ENPF» ұялы қосымшасы, сондай-ақ электрондық цифрлық қолтаңбаның көмегімен egov.kz электрондық үкіметі арқылы алу.

2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап, елімізде жинақтаушы зейнетақы жүйесіне шартты-жинақтаушы құрамдауыш, яғни жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары енгізіледі. Бұл үшін Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында жұмыскерлердің атына шартты зейнетақы шоттары ашылады. Оларға барлық жұмыс берушілер еңбек жағдайына қарамастан өз қаражаты есебінен жұмыскерлерінің пайдасына олардың айлық табысының 5 пайызын жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары ретінде аударатын болады. Бұл жарналардың артықшылығы сол, шартты зейнетақы шотындағы қаржы таусылып қалса да, бұл жарналардың есебінен зейнетақы төлемдері зейнеткерге өмір бойына төленеді. Бірақ, бұл үшін шартты зейнетақы шотына жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары 5 жыл, яғни кемінде 60 ай тұрақты түрде аударылуы тиіс. Шартты зейнетақы шотына аударылатын жарналар жыл сайын капиталданады және қаржы құралдарына инвестицияланады.

Алғашқы жарналар 2020 жылдан бастап енгізіле бастайды. Ал алғашқы төлемдер сәйкесінше 2025 жылдан бастап төленеді.

Егер міндетті зейнетақы жарналары есепке алынатын жеке зейнетақы шоттарына кәдімгі ақшалай қаражат жинақталатын болса, шартты зейнетақы шоттарына жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары тек белгіленіп отырады, яғни тіркеледі. Бұл шоттағы зейнетақы жинақтары жұмыскердің меншігі болып табылмайды және мұраға қалдырылмайды: егер салымшы (алушы) жүйеден шығатын болса оның шартты зейнетақы шотындағы қаражат басқа қатысушылар арасында үлестірілетін болады.
Осылайша, зейнетақы жүйесінің бұл құрамдауышы ортақ және жинақтаушы жүйенің артықшылықтарын қамтиды.

Сәйкесінше бизнестің өз жұмыскерлері үшін әлеуметтік жауапкершілігі арта түседі. Ал бұл, бүкіләлемдік үрдіс.



Ответственность работодателя

Большинство молодых специалистов, только начинающих свой трудовой путь, не задумываются над вопросами, связанными с пенсией. Ведь вся жизнь впереди! Какая пенсия, о чем вы?

Но естественный ход вещей таков, что все мы становимся старше, взрослеем, стареем. Не успеешь оглянуться и, как говорится в одном известном фильме Эльдара Рязанова, - пенсия на горизонте! Современные реалии таковы, что человек должен с молодости думать о том, какой будет его жизнь на пенсии. Есть разные точки зрения, кто-то продолжает думать «по старинке»: дескать государство должно обо мне позаботиться. Кто-то считает, что лучше вкладывать в своих детей, точнее в их образование, чтобы потом они, окрепнув, содержали своих родителей. Кто-то полагается только на самого себя, получает «белую» зарплату, делает регулярные обязательные пенсионные взносы, задумывается и о добровольных пенсионных взносах.

На сегодняшний день структура пенсионной системы включает три заинтересованные стороны – самого человека, работодателя и государство. Осуществив реформирование пенсионной системы, дополнив ее накопительным компонентом, государство поощряет гражданина участвовать в накопительной пенсионной системе. Вполне справедливым является основной принцип этой системы, когда вкладчик получает ровно столько денег, сколько он накопил на протяжении своей трудовой деятельности за счет внесения пенсионных взносов со своих трудовых доходов и получения инвестиционного дохода. То есть большая ответственность в части накопления средств лежит на самом человеке, если он официально работает, делает регулярные отчисления со своей зарплаты, то размер его пенсионных выплат будет зависеть от: 1) продолжительности его участия в системе; 2) количества и суммы внесенных в систему пенсионных взносов; 3) накопленного инвестиционного дохода; 4) темпов роста заработной платы.

В то же время государство не бросает человека один на один со своими проблемами, не оставляет его без своей поддержки, наоборот продолжает заботиться обо всех своих гражданах, осуществляя базовые выплаты из республиканского бюджета и гарантируя сохранность пенсионных накоплений с учетом уровня инфляции в Едином накопительном пенсионном фонде.

Но не меньшая ответственность лежит на работодателе за своевременное и полное перечисление обязательных пенсионных взносов, с 2020 года - за пополнение условно-накопительных счетов работника.

В соответствии с Законом «О пенсионном обеспечении в Республике Казахстан» обязательные пенсионные взносы (ОПВ) подлежат уплате в ЕНПФ агентами в размере 10 % от ежемесячного дохода, принимаемого для исчисления ОПВ; обязательные профессиональные пенсионные взносы (ОППВ) за работников, которые трудятся на опасных и вредных производствах - в размере 5 % от ежемесячного дохода работника, принимаемого для исчисления ОППВ. Порядок и сроки исчисления, удержания (начисления) и перечисления ОПВ, ОППВ в ЕНПФ и взысканий по ним регулируются этим же Законом. Своевременная уплата обязательных пенсионных взносов (ОПВ) и обязательных профессиональных пенсионных взносов (ОППВ) - не только проявление социальной ответственности работодателя за своих работников, разделение с ними ответственности за пенсионное обеспечение, но и требование законодательства. Своевременно неперечисленные работодателем суммы ОПВ и ОППВ при условии фактической выплаты заработной платы взыскиваются органами государственных доходов или подлежат перечислению работодателем в пользу работников с начисленной пеней в размере 2,5-кратной официальной ставки рефинансирования на каждый день просрочки, включая день оплаты в Государственную корпорацию.

Поэтому ЕНПФ рекомендует гражданам отслеживать состояние своих пенсионных накоплений и проверять регулярность, своевременность и полноту перечислений работодателем через выписку с ИПС, получить которую можно несколькими способами: при личном обращении в офисе Фонда, посредством электронной и традиционной почты, через сайт или мобильное приложение ENPF, а также через портал электронного правительства egov.kz при наличии электронной цифровой подписи.

С 1 января 2020 года вносятся изменения в действующую накопительную пенсионную систему – вводится условно-накопительный компонент или обязательные пенсионные взносы работодателя (ОПВР).

Для этого в ЕНПФ будут открыты условные пенсионные счета на каждого работника, на которые работодатель за счет собственных средств будет перечислять ОПВР в размере 5 % от ежемесячного дохода работника. Главным преимуществом новых ОПВР является то, что пенсионер, за которого работодатель осуществлял эти взносы, будет получать пенсию из этого компонента пожизненно, даже если средства на его условном пенсионном счете будут исчерпаны (при условии перечисления ОПВР в совокупности не менее 60 календарных месяцев). Другими словами, взносы в условно-накопительную систему будут вноситься с 2020 года, но первые выплаты будут осуществляться с 2025 года при условии регулярности взносов.

Важно отметить, что эти выплаты будут осуществляться пожизненно, вне зависимости от того, сколько лет человек после выхода на пенсию проживет – 10 лет или 40. Пенсии за счет обязательных пенсионных взносов работодателя (ОПВР) будут ежегодно индексироваться в зависимости от финансовых показателей системы и результатов инвестиционной деятельности ЕНПФ.

В отличие от накопительной пенсионной системы, при которой на индивидуальных пенсионных счетах (ИПС) накапливаются фактические деньги, ОПВР фиксируются на условных пенсионных счетах. Учитывая, что взносы осуществляются за счет средств работодателя, на них не будет распространено право собственности работников и их наследование: если вкладчик (получатель) покидает систему, то средства с его условного пенсионного счета будут распределяться среди других участников.

Этот новый компонент пенсионной системы будет сочетать преимущества солидарной и накопительной систем на основе перераспределения средств между участниками системы. В тоже время повысится социальная ответственность бизнеса за своих работников, применяемая во многих странах мира.



���������� dle �������������� ������� ������ ��� ���