Актуально о пенсии и ЕНПФ

Все что вы хотели узнать и спросить о ваших пенсионных делах - 45



«Руднет» продолжает знакомить рудничан с последними данными АО «Единый накопительный пенсионный фонд», которые мы начали публиковать с мая 2016 года и продолжаем в текущем году. Сегодня вы можете ознакомиться (на двух языках) с новой информацией специалистов ЕНПФ.



Біз дәстүрлі «БЖЗҚ туралы 5 сұрақ» айдарын одан әрі жалғастырамыз. Сіздердің назарларыңызға осы айда келіп түскен қызықты да маңызды сұрақтар мен олардың жауаптарын ұсынамыз.

1. БЖЗҚ-дан үзінді-көшірме алдым. Сөйтсем, жұмыс беруші менің пайдама жарналар төлемепті. Не істеу керек?
Ең алдымен Сіз салық комитетіне өтініш жасауыңыз керек. Ол жұмыс берушіні тексеруді қолға алады. Нақты төлем жасалған және қызметкер кіріс алған жағдайда, агент уақтылы ұстап қалмаған (есебіне жазбаған) және (немесе) аудармаған міндетті зейнетақы жарналарының, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының сомаларын мемлекеттік кіріс органдары өндіріп алады немесе оларды мерзімін өткізіп алған әрбір күнге (Мемлекеттік корпорацияға төлейтін күнді қоса алғанда) уәкілетті орган белгілеген қайта қаржыландырудың ресми мөлшерлемесінің 2,5 еселенген мөлшерінде есебіне жазылған өсімпұлмен бірге, міндетті зейнетақы жарналары салымшыларының пайдасына, өздерінің пайдасына міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары төленетін қызметкерлердің пайдасына агенттер аударуға тиіс.
Мiндеттi зейнетақы жарналары, мiндеттi кәсіптік зейнетақы жарналары толық және (немесе) уақтылы аударылмаған жағдайларда, мемлекеттік кіріс органдары мiндеттi зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша жинақталып қалған берешек шегiндегi ақшаны агенттердiң банктік шоттарынан өндiрiп алуға құқылы.
Мiндеттi зейнетақы жарналары, мiндеттi кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешектi өндiрiп алу Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртiппен агентке жiберiлетiн хабарлама негiзiнде жүргiзiледi.
Агент хабарламаны алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде мемлекеттік кіріс органына өздерінің пайдасына міндетті зейнетақы жарналары бойынша берешек өндіріп алынатын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының міндетті зейнетақы жарналары салымшыларының тізімдерін, сондай-ақ өздерінің пайдасына міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешек өндіріп алынатын жұмыскерлердің тізімдерін ұсынуға міндетті.
Агенттердiң банктік шоттарынан мiндеттi зейнетақы жарналары, мiндеттi кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешектi өндiрiп алу мемлекеттік кіріс органының инкассолық өкiмi негiзiнде жүргiзiледi.

2. Кәмелетке толмаған жасөспірімнің атына жасқа жеке зейнетақы шотын ашуға бола ма?

Еңбек кодексінің 30-бабына сәйкес он алты жасқа толғандарға еңбек шартын жасауға рұқсат етіледі. Бірақ, бұл ретте ата-ананың бірінің, қамқоршысының немесе асырап алушысының жазбаша келісімі бойынша шартты бұған дейін де жасасуға болады.
15 жастан бастап жасөспірімге, егер ол негізгі орта білім алған болса, жұмыс істеуге рұқсат етіледі. Ал 14 жастан бастап тек оқудан бөлек уақытта ғана жұмыс істеуге болады. Бұл ретте жұмыс оқу үдерісіне және денсаулыққа кері әсерін тигізбеуі керек.
Ал 14 жасқа дейінгі жеткіншектердің театрда ойнап, киноға түсулеріне болады. Бірақ, бұл жұмыстар да сабақтан тыс уақытта жүзеге асырылуы керек және баланың өнегелі дамуына және денсаулығына кері әсер етпеуі тиіс.
Еңбек шартына кәмелетке толмаған жасөспірім мен оның заңды өкілі де қол қоюы керек. Жұмыс беруші еңбек шартына сәйкес айлық жалақыны төлей отырып, кәмелетке толмаған жасөспірім үшін оның жеке зейнетақы шотына зейнетақы жарналарын да төлеуге міндетті. Зейнетақы Қорына кәмелетке толмаған тұлға келіп өтініш жасаған кезде міндетті зейнетақы жарналарын есепке алу үшін жеке зейнетақы шотын ашу жөніндегі арызды рәсімдеу үшін мынадай құжаттар қажет:
1) туу туралы куәлік және егер бар болса, кәмелетке толмаған тұлғаның жеке басын куәландыратын құжаттың түпнұсқасы;
2) заңды өкілінің жеке басын куәландыратын құжат;
3) ата-анасы болмаған кезде қамқоршылық/қорғаншылық тағайындалғанын растайтын құжаттың түпнұсқасы (қамқоршы тағайындалғаны туралы анықтама немесе баланы патронат тәрбиеге беру туралы шарт).

14 жасқа дейінгі тұлғаның өтінішіне оның заңды өкілі қол қояды. 14 жастан 18 жасқа дейінгі тұлғалардың өтініштеріне олардың заңды өкілдерінің жазбаша келісімі болса жеткілікті.
Міндетті зейнетақы жарналарын есеп алу үшін жеке зейнетақы шотын ашудан басқа, кәмелетке толмағандар БЖЗҚ-мен ерікті зейнетақы жарналары есебінен зейнетақымен қамсыздандыру туралы шарт жасаса алады.
Жарналардың мөлшері, оларды аудару және қалыптасқан жинақтар есебінен төлемдер жасау тәртібі шарт тараптарының келісімі бойынша айқындалады.

3. Мен Қазақстан азаматымын, бірақ шетелдік компанияда қызмет атқарамын. Менің жұмыс берушім менің пайдама зейнетақы жарналарын төлеуге міндетті ме?

«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 24-бабының 1 тармағына сәйкес
Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына мiндеттi зейнетақы жарналары осы Заңда айқындалатын мөлшерлемелер бойынша агенттердің төлеуіне жатады.
Бұл ретте Заңның 1-бабының 28) тармақшасына сәйкес мiндеттi зейнетақы жарналарын төлеу жөнiндегi агент - Қазақстан Республикасында қызметiн шетелдiк заңды тұлғалардың тұрақты мекемесi, филиалдары, өкілдіктері арқылы жүзеге асыратын шетелдiк заңды тұлғаларды қоса алғанда, Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртiппен мiндеттi зейнетақы жарналарын есептейтiн, ұстап қалатын (есебіне жазатын) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударатын жеке немесе заңды тұлға болып табылады. Егер шетелдік компания Қазақстан аумағында орналасқан болса, сәйкесінше, агент Сіздің айлық табысыңыздан міндетті зейнетақы жарналарын ұстап, зейнетақы Қорына аударуға міндетті.
Бұл ретте халықаралық ұйымдардың Қазақстан Республикасындағы өкілдіктерінде, Қазақстан Республикасында аккредиттелген шетелдік мемлекеттердің диплдоматиялық өкілдіктері мен консулдық мекемелерінде қызмет атқаратын Қазақстан азаматтары міндетті зейнетақы жарналарын төлеу бойынша құқықтық қатынастарға қатыса отырып, БЖЗҚ-ға міндетті зейнетақы жарналарын өз бетімен аударуға құқылы.

4. Естуімше, Қазақстан зейнетақы жүйесін реформалау барысында үлгіт ретінде Чилидің моделі алыныпты. Неге басқа ел емес, осы Чили таңдап алынған?

Әр елдегі зейнетақы реформасы демографиялық, мәдени, әлеуметтік, саяси, қаржылық ерекшеліктер мен мүмкіндіктер ескеріле отырып жүзеге асырылады. Мысалы, Чилидегі зейнетақы реформасының өзіндік сипатына келер болсақ, бұл елде «ұрпақтар ынтымақтастығына» негізделген зейнетақы алу құқығы мемлекет кепілдік беретін төлемдерге ауыстырылды және бір-бірімен бәсекелес бірнеше компанияда жұмыскерлерді міндетті жинақтаушы сақтандыру жүйесі енгізілді. Чилиден алынған негізгі үлгі, ол - зейнетақымен қамсыздандыру бойынша мемлекеттік ортақ жүйеден тиянақталған міндетті жарналары және ерікті зейнетақы жарналары бар жинақтаушы зейнетақы жүйесі. Бұл ретте айта кететін жәйт, Чили моделі қаз-қалпында көшіріп алынған жоқ. Отандық мамандар ең үздік халықаралық тәжірибелерді алдымен терең зерттеп, жан-жақты талдайды. Тек содан кейін барып Қазақстанға енгізеді. Мысалы, жақын болашақта елімізде шартты-жинақтаушы құрамдауыш енгізіледі. Оған негіз ретінде Швеция моделі негізге алынып отыр.

5. Зейнетақы жинақтарының сақталуына Қазақстанда және әлем елдерінде қалай кепілдік берілген?

Қазақстандағы жинақтаушы зейнетақы жүйесі өзінің бірегейлігімен ерекшеленеді. «Қазақстанда зейнетақымен қамзсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес мемлекет зейнеткерлік жасқа толған алушыларға бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы мiндеттi зейнетақы жарналарының, мiндеттi кәсіптік зейнетақы жарналарының инфляция деңгейiн ескере отырып, нақты енгізілген мөлшерінде сақталуына кепiлдiк бередi. Салымшы зейнеткерлік жасқа толған шақта, ең алдымен оның зейнетақы жүйесіне қатысқан бүкіл кезеңі ескеріліп, зейнетақы шотындағы жинақтарының табыстылығы есептеледі. Егер табыстылық инфляциядан төмен болса, мемлекет республикалық бюджет есебінен инфляция мен табыстылық арасындағы айырма сомасын төлейді. Мінеки, осылайша салымшылардың жинақтары қаржы нарығындағы әр түрлі ахуалдарға қарамастан, сенімді қорғалған. Мұндай кепілдік басқа мемлекеттерде жоқ. Мысалы, Чехия, Жапония және Словакияда басқарушы компаниялар жарналардың атаулы құнының немесе инфляцияны ескермей нөлдік инвестициялық табыстылықтың сақталуына ғана кепілдік береді. Германияда зейнетақы қорлары енгізілген жарналарға қатысты зейнеткерлікке шығу күніне қарай 2,25 пайыздық мөлшерлемеге ғана кепілдік береді. Чилиде зейнетақы активтерін басқарушылар зейнетақы жинақтарының сақталуына таңдап алынған қор түріне қарай кепілдік береді. Бірақ зейнетақы жинақтарының көлемі өткен 36 ай ішіндегі орташа сараланған 2 пайыздық нақты табыстылық деңгейінен төмен болмайды. Ал Швеция, Австралия, Израиль, Норвегия, Мексика, Эстония елдерінде зейнетақы жинақтарының сақталуына кепілдік тіпті берілмейді.



Продолжаем нашу традиционную рубрику и предлагаем Вашему вниманию подборку наиболее интересных и актуальных вопросов, поступивших в этом месяце.

1. Получил выписку из ЕНПФ, выяснилось, что мой работодатель не делал за меня взносы. Что делать?

Прежде всего Вам необходимо с заявлением обратиться в налоговый комитет, который инициирует проверку недобросовестного работодателя. Своевременно не удержанные (не начисленные) и (или) не перечисленные агентом суммы обязательных пенсионных взносов, обязательных профессиональных пенсионных взносов при условии фактической выплаты и получения работником дохода взыскиваются органами государственных доходов или подлежат перечислению агентами в пользу вкладчиков обязательных пенсионных взносов, работников, в пользу которых уплачиваются обязательные профессиональные пенсионные взносы с начисленной пеней в размере 2,5-кратной официальной ставки рефинансирования, установленной уполномоченным органом, на каждый день просрочки (включая день оплаты в Государственную корпорацию).
В случаях неполного и (или) несвоевременного перечисления обязательных пенсионных взносов, обязательных профессиональных пенсионных взносов органы государственных доходов вправе взыскивать с банковских счетов агентов деньги в пределах образовавшейся задолженности по обязательным пенсионным взносам, обязательным профессиональным пенсионным взносам. Взыскание задолженности по обязательным пенсионным взносам, обязательным профессиональным пенсионным взносам производится на основе уведомления, направляемого агенту в порядке, определенном Правительством Республики Казахстан.
Агент в течение пяти рабочих дней со дня получения уведомления обязан представить в орган государственных доходов списки вкладчиков обязательных пенсионных взносов единого накопительного пенсионного фонда, в пользу которых взыскивается задолженность по обязательным пенсионным взносам, а также списки работников, в пользу которых взыскивается задолженность по обязательным профессиональным пенсионным взносам. Взыскание задолженности по обязательным пенсионным взносам, обязательным профессиональным пенсионным взносам с банковских счетов агентов производится на основании инкассового распоряжения органа государственных доходов.

2. Можно ли открыть индивидуальный пенсионный счет несовершеннолетнему?

В соответствии со статьей 30 Кодекса заключение трудового договора допускается с лицами, достигшими шестнадцатилетнего возраста. Но с письменного согласия одного из родителей, опекуна, попечителя или усыновителя заключить договор можно и раньше. С 15 лет ребенку позволяется работать, если он уже получил основное среднее образование, с 14 лет – только в том, случае, если работа в свободное от учебы время не вредит здоровью и не нарушает процесс обучения. А дети до 14 лет могут выступать в театре и сниматься в кино, но тоже при условии, что это в свободное от занятий время, не вредно для здоровья и нравственного развития ребенка. Вместе с подписью несовершеннолетнего на трудовом договоре, также обязательна подпись его законного представителя!

ЕНПФ напоминает, что работодатель, выплачивая заработную плату в соответствии с трудовым договором, обязан уплачивать за несовершеннолетнего пенсионные взносы на его индивидуальный пенсионный счет (ИПС).

Для оформления заявления об открытии ИПС за счет обязательных пенсионных взносов при обращении несовершеннолетнего в Фонд представляются следующие документы:
4) оригинал свидетельства о рождении и документа, удостоверяющего личность несовершеннолетнего лица (если такой уже имеется);
5) оригинал документа, удостоверяющего личность законного представителя;
6) оригинал документа, подтверждающего назначение опеки/попечительства при отсутствии родителей (справки о назначении опекуна либо договора о передаче ребенка на воспитание под патронат).

Личная подпись законного представителя обязательна в заявлении от лица в возрасте до 14 лет. Лицам от 14 до 18 лет к заявлению достаточно приложить письменное согласие законного представителя.

Кроме открытия ИПС за счет обязательных пенсионных взносов, несовершеннолетние могут заключить и договор о пенсионном обеспечении за счет добровольных пенсионных взносов. Ставка взносов, порядок уплаты и последующей выплаты из сформированных накоплений устанавливаются по соглашению сторон.

3. Я гражданин Казахстана, но работаю в иностранной компании. Обязан ли мой работодатель делать отчисления в мою пользую?

В соответствии с пунктом 1 статьи 24 Закона Республики Казахстан «О пенсионном обеспечении в Республике Казахстан» обязательные пенсионные взносы в ЕНПФ подлежат уплате агентами по ставкам, определяемым Законом.
При этом подпунктом 28) статьи 1 Закона установлено, что агентом по уплате обязательных пенсионных взносов является физическое или юридическое лицо, включая иностранное юридическое лицо, осуществляющее деятельность в Республике Казахстан через постоянное учреждение, филиалы, представительства иностранных юридических лиц, исчисляющие, удерживающие (начисляющие) и перечисляющие обязательные пенсионные взносы в ЕНПФ, в порядке, определяемом законодательством Республики Казахстан.
Если иностранная компания расположена на территории РК, то она является агентом по уплате обязательных пенсионных взносов, соответственно, у агента возникает обязанность по удержанию и перечислению обязательных пенсионных взносов с Вашего ежемесячного дохода.
При этом граждане РК, работающие в представительствах международных организаций в Республике Казахстан, дипломатических представительствах и консульских учреждениях иностранных государств, аккредитованных в Республике Казахстан, вправе участвовать в правоотношениях по уплате обязательных пенсионных взносов и самостоятельно осуществлять обязательные пенсионные взносы в ЕНПФ.


4. Говорят, что при реформировании пенсионной системы нашей страны за образец была взята Чилийская модель. Почему именно она, а не какая-то другая?

Реформы в каждой стране проводятся по-своему с учетом демографических, культурных, социальных, политических, финансовых особенностей и возможностей. К примеру, основной характерной чертой чилийской реформы стала замена приобретенных прав на пенсии по прежней системе, основанной на принципе «солидарности поколений», в гарантированную государством выплату и введение обязательного накопительного страхования работников в нескольких частных конкурирующих компаниях, организованных на тот момент времени. Основным моментом, который был заимствован у Чили, стал переход от государственной солидарной системы пенсионного обеспечения к накопительной пенсионной системе с фиксированными обязательными взносами и добровольными дополнительными вкладами. Надо сказать, что не было и нет «механического» копирования. Специалистами активно изучается международный опыт, отбирается самое лучшее в пенсионных системах различных стран, только то, что с успехом уже используется в мировой практике, затем тщательно анализируется и потом уже внедряется у нас в Казахстане. Так, например, в скором будущем планируется внедрять условно-накопительный компонент, основу для которого мы позаимствовали у Швеции.


5. Как гарантируют сохранность накоплений в мире и в Казахстане?

Казахстанская накопительная система отличается уникальной системой государственной гарантии сохранности пенсионных накоплений.
В соответствии со статьей 5 Закона Республики Казахстан «О пенсионном обеспечении в Республике Казахстан», государство гарантирует получателям сохранность обязательных пенсионных взносов и обязательных профессиональных пенсионных взносов в ЕНПФ в размере фактически внесенных взносов с учетом уровня инфляции на момент получения права на пенсионные выплаты. Когда человек выходит на пенсию, производится расчет доходности на его индивидуальном пенсионном счете в соотношении с уровнем инфляции за весь период нахождения в накопительной пенсионной системе. Если доходность пенсионных накоплений за весь период нахождения в накопительной пенсионной системе ниже уровня инфляции, государство выплачивает эту разницу получателю за счет средств республиканского бюджета. Т.е. накопления вкладчиков надежно защищены вне зависимости от того, как будут развиваться события на финансовых рынках и складываться ситуация с инвестиционным доходом.
Такой гарантии нет в других странах. К примеру, в Чехии, Японии и Словакии управляющие компании гарантируют сохранность только номинальной стоимости взносов или нулевую инвестиционную доходность без учета инфляции. В Германии пенсионные фонды гарантируют только ставку 2,25% к внесенным взносам к дате выхода на пенсию. Управляющие пенсионными активами в Чили обеспечивают сохранность в зависимости от типа выбранного фонда, но не ниже 2% средневзвешенной реальной доходности за предыдущие 36 месяцев. В таких странах, как Швеция, Австралия, Израиль, Норвегия, Мексика, Эстония вообще нет гарантии сохранности.




���������� dle �������������� ������� ������ ��� ���